Het is een term met doorgaans een tamelijk negatieve connotatie: onteigening. De overheid klopt bij je aan met het vriendelijke doch dringende verzoek je huis en/of land af te staan. Er moet namelijk een nieuwe weg, een nieuw kanaal of een spoor worden aangelegd en helaas: jouw eigendom staat in de weg. Of je akkoord wilt gaan met het bod, want anders zal er een slepende gerechtelijke procedure volgen.
In beginsel zal de overheid je namelijk een bod doen op basis van de taxatiewaarde. Dit bedrag zou je volledig schadeloos moeten stellen: in principe zou je er financieel niet op achteruit mogen gaan. Echter, wanneer je dit bod weigert, zal de overheid een onteigeningsprocedure op gang brengen. Een rechter bepaalt dan uiteindelijk of en zo ja, voor welk bedrag je eigendom verkocht zal moeten worden.
De administratieve procedure
Zo’n onteigeningsprocedure bestaat uit twee fasen, namelijk de administratieve procedure en de gerechtelijke procedure. Gedurende de administratieve procedure kun je meer dan een halfjaar in onzekerheid verkeren. Nadat de Kroon (de koning, vertegenwoordigd door de betreffende minister) gevraagd is een besluit te nemen, ligt het ontwerp van dit besluit namelijk zes weken ter inzage voor belanghebbenden. Zij hebben gedurende deze tijd de mogelijkheid om hun visie op de zaak te geven. Hierna volgt er een periode die maximaal zes maanden beslaat, waarin er een besluit moet vallen over het al dan niet goedkeuren van de onteigening.
De gerechtelijke procedure
Hierna ligt de bal bij de rechter. Deze kan het reeds genomen besluit niet meer afwijzen, tenzij hij of zij concludeert dat er sprake is van gemaakte fouten binnen de administratieve procedure. De belangrijkste taak van de rechter is echter het vaststellen van de hoogte van de schadevergoeding. Dit is nog een flinke kluif, want het is niet eenvoudigweg de taxatiewaarde van de te onteigenen grond of woning. Leidraad is immers dat je er in je financiële situatie niet op achteruit mag gaan. Daarbij komt meer kijken dan het moeten kopen van een nieuwe woning.
Schadevergoeding: de kostenposten
Bij een onteigeningsprocedure horen namelijk nog veel meer kosten, waar je in eerste instantie misschien niet eens bij stilstaat. Zo dient de advocaat, die je verplicht dient in te schakelen, betaald te worden. Hetzelfde geldt voor eventuele andere ingeschakelde deskundigen. Het is bijvoorbeeld denkbaar dat je zelf een taxateur inhuurt om de waarde van je grond of pand te laten (her)taxeren. Daarbij moet je op zoek naar een nieuwe woning, mogelijk met een nieuwe hypotheek. De kosten van een makelaar en accountant kunnen ook flink in de papieren lopen.
Verder onderscheidt rechtspraak.nl nog enkele andere schadeposten. Zo kan er sprake zijn van waardevermindering van de overblijvende grond, een verlies aan inkomsten als gevolg van een verhuizing, verhuiskosten, belastingschade en kosten voor het herinrichten van de nieuwe woning. Al met al een hoop om rekening mee te houden!